Uzlaştırma nedir?

Uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle başlatılan soruşturma veya kovuşturma sırasında; şüpheli veya sanık ile mağdur, suçtan zarar gören veya kanuni temsilcinin, Cumhuriyet savcısı tarafından görevlendirilen tarafsız bir uzlaştırmacı marifetiyle anlaştırılmaları suretiyle, uyuşmazlığın giderilmesi sürecidir.

Uzlaştırmacı kimdir?

Şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar gören arasındaki uzlaştırma müzakerelerini yöneten, Cumhuriyet savcısı tarafından görevlendirilen avukat veya hukuk öğrenimi görmüş kişidir.

Hangi suçlar uzlaştırma kapsamındadır?

Uzlaştırma hükümleri Ceza Muhakemeleri Kanunu 253, 254, 255. Maddelerinde yer almaktadır. 17.10.2019 tarih ve 7188 sayılı kanun ile uzlaştırma kapsamındaki suçlar genişletilmiştir. Son değişiklik ile uzlaştırma kapsamındaki suçlar şunlardır;

1. Kasten yaralama (Türk Ceza Kanunu madde 86; madde 88), (Kasten yaralamanın nitelikli halleri hariç)
2. Taksirle yaralama (Türk Ceza Kanunu madde 89),
3. Tehdit (Türk Ceza Kanunu madde 106/1, Tehdidin nitelikli halleri hariç),
4. Konut dokunulmazlığının ihlali (Türk Ceza Kanunu madde 116),
5. İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (Türk Ceza Kanunu madde 117/1; madde 119/1 (c)),
6. Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma suçu(m. 123/1).
7. Hakaret Suçu(m. 125/1, 2, 3). Kamu görevlisine karşı görevinden işlenen ve cumhurbaşkanına hakaret suçu uzlaştırmaya tabi değildir.
8. Kişinin hatırasına hakaret suçu(m. 130/1,2). Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hatırasına hakaret suçunun takibi uzlaştırmaya tabi değildir.
9. Haberleşmenin gizliliğini ihlal Suçu(m. 132/1, 2, 3).
10. Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu(m. 133/1, 2, 3).
11. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu(m. 134/1, 2).
12. Hırsızlık (Türk Ceza Kanunu madde 141),
13. Nitelikli hırsızlık suçu(m. 142/1, 2, 3) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse uzlaştırmaya tabidir. Diğer tüm hallerde uzlaştırmaya tabi değildir. Hırsızlık suçlarında daha az cezayı gerektiren haller de uzlaştırmaya tabidir (m. 144/1).
14. Kullanma hırsızlığı suçu(m. 146/1).
15. Mala zarar verme suçu(m. 151/1, 2). Mala zarar verme suçunun nitelikli halleri de (m. 152/1,2) TCK md. 167/2’de belirtilen kişilerin zararına işlendiği takdirde de uzlaştırmaya tabi suçlardandır.
16. İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme suçuTCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse uzlaştırmaya tabidir. (m. 153/1).
17. Hakkı olmayan yere tecavüz suçu(m.154/1,2,3) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikâyete bağlıdır.
18. Güveni kötüye kullanma (Türk Ceza Kanunu madde 155),
19. Bedelsiz senedi kullanma suçu(m.156/1).
20. Dolandırıcılık (Türk Ceza Kanunu madde 157),
21. Nitelikli dolandırıcılık suçunun (m. 158/1,2) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
22. Dolandırıcılıkta daha az cezayı gerektiren hal (m. 159/1).
23. Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu(m.160/1).
24. Hileli iflas suçu(m. 161/1) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlı olan suçlardandır.
25. Taksirli iflas suçu(m. 162/1) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse, takibi şikayete tabi olan suçlardandır.
26. Karşılıksız yararlanma suçu(TCK m.163/1-2) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır.
27. Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi(m. 164/1) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır.
28. Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi (Türk Ceza Kanunu madde 165),
29. Bilgi vermeme suçu(m. 166/1) TCK md. 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikâyete bağlıdır.
30. Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu(m. 209/1).
31. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu(m. 233/1).
32. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (Türk Ceza Kanunu madde 234),
33. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (Türk Ceza Kanunu madde 239) (Bu suçun cebir ve tehditle işlenmesi hali hariç )
34. 18 yaşından küçük olan şüphesi veya sanığın üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suç işlemesi( Ceza muhakemeleri Kanunu 253/1-c)

Mahkemede uzlaştırma mümkün müdür?

Evet mümkündür. Mahkeme safhasında uzlaştırma hükümlerini Ceza Muhakemeleri Kanunu 354. maddede düzenlenmektedir. Uzlaştırmaya tabi bir suç, soruşturma aşamasında herhangi bir nedenden ötürü uzlaştırma işlemleri yapılmamış ise işlemlerin yapılması için mahkeme dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir.

Uzlaşma süreci nasıl işler? Müzakereler nasıl ilerler?

Ceza davası açıldıktan sonra soruşturma evresi başlar. Savcı, kamu davasının açılmasında yeterli şüphenin bulunması ve uzlaştırma kapsamında olması halinde dosyanın bir örneğini uzlaştırma bürosuna gönderir. Uzlaştırma bürosu sistemden rastgele atadığı uzlaştırmacıya dosyayı gönderir. Uzlaştırmacı taraflara ulaşarak sürecini başlatır. Taraflarla ayrı ayrı görüşebileceği gibi tarafları bir araya getirerek de görüşmelerini sağlayabilir. Görüşmelerde taraflar anlaşırsa anlaşma tutanağı düzenler, anlaşamazsa anlaşamama tutanağı düzenleyerek savcılığa bildirir.

Uzlaştırma müzakerelerin süresi nedir?

Uzlaştırmacı kendisine gelen dosyayı 30 gün içinde sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi her defasında 20 gün olmak üzere en fazla 2 kez daha uzatabilir. Toplamda her halükarda 70 günü geçemez.

Uzlaştırma görüşmesi olumlu sonuçlanırsa ne olur?

Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini def’aten yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. (CMK 253/19) Anlaşma sonucunda anlaşılan miktar tamamıyla ödendiği takdirde şüphelinin ceza davası düşer. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arz etmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, kamu davası açılır. Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır.

Şüphelinin, edimini yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır. Anlaşılan miktarı ödemediği takdirde icra edilebilirlik şerhi ile icra işlemine konu olabilir.

Uzlaştırma görüşmesi olumsuz sonuçlanırsa ne olur?

Uzlaştırma görüşmeleri olumsuz sonuçlanırsa soruşturma işlemleri aynen devam eder. Savcı dosya hakkında gerekli araştırmaları yaparak dava açılmasına veya kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.

Taraflar anlaşamazsa müzakereler sırasında ileri sürülen iddialar mahkemede kullanılabilir mi?

Uzlaştırma müzakereleri sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz. Uzlaştırmacının sır saklama yükümlülüğü vardır. Müzakereler sırasında ileri sürülen iddiaları açıklayamaz.

Uzlaştırma ücretini ve masrafları kim karşılar?

Tarafların anlaşamamaları halinde uzlaştırma masrafları ve uzlaştırmacı ücreti yargılama giderlerinden sayılır. Yargılama giderleri dava sonunda ceza verilmesi halinde sanığa yükletilir. Ancak kişi hakkında takipsizlik veya beraat kararı verildiyse hazineye yani devlete yükletilir. Tarafların anlaşması halinde de giderler ve ücret devlet hazinesi tarafından karşılanır.

Şüpheli ya da sanığın uzlaşma teklifini kabul etmesi ve uzlaşma görüşmesi yapması suçu kabul ettiği anlamına gelir mi?
Şüpheli ya da sanığın uzlaşma teklifini kabul etmesi ve uzlaştırma görüşmesi yapması suçu kabul ettiği anlamına gelmez.

 

Hukuk davalarında uygulanan arabuluculuk prosedürü için linke tıklayınız.