Hakim somut cezayı belirlerken, cezaların ölçü birimini de göz önünde tutmak zorundadır. Cezaların hesaplanmasında kullanılan ölçüte TCK m. 61/6 hükmü yer vermiştir. Buna göre “hapis cezasının süresi gün, ay ve yıl hesabıyla belirlenir. Bir gün yirmi dört saat; bir ay otuz gündür. Yıl, resmi takvime göre hesap edilir. Hapis cezası için bir günün, adli para cezası için bir Türk Lirasının arta kalanı hesaba katılmaz ve bu cezalar infaz edilmez.” süreli hapis cezaları bakımından cezanın ifade edilebileceği en küçük zaman birimi bir gündür.
Yıl “resmi takvime göre” hesaplanır. Yıl olarak hükmedilecek cezalarda yapılacak artırma ve eksiltmenin oranı, yılın aylara bölünmesi üzerinden hesaplanmalı ve düzenlenmelidir (İBK 13.12.1938,58). Örneğin 2 yıl cezanın 1/6 oranında arttırılması üzerine, ceza 28 ay olarak değil, 2 yıl 4 ay olarak tayin edilir. Çünkü 28 ay ile 2 yıl 4 ay aynı şey demek değildir. Bir yıl 365 gün, bir ay 30 gün hesaplandığı için 28 ay 840 gün; 2 yıl 4 ay ise 850 gün eder. İki ceza arasında 10 günlük fark ortaya çıkar.
Aynı şekilde kanunda yer alan ceza ay olarak gösterilmişse, arttırma 12 ayın üzerine çıkılmasını gerektirse dahi, ay yıla çevrilmez. Örneğin 9 ay hapis cezasının 1/3 oranında arttırılması halinde sonuç ceza 12 ay olup, 1 yıl değildir. Açıkladığımız sebeplerle 12 ay ile 1 yıl arasında 5 günlük fazlalık vardır.
Yukarıda belirtilen ceza birimleri, zorunluluk olmadıkça bozulmamalıdır. Ancak bazen cezanın arttırılması veya indirilmesi gerektiren durumların uygulanması sonucunda cezanın bir alt birimle ifade edilmesi zorunluluğu ortaya çıkabilir. Buna göre yıl biriminin altına düşen cezalar ay ile, ay biriminin altına düşen cezalar ise gün birimi ile ifade edilmelidir. Ceza gün biriminin altına düşmüşse, artık bu cezanın hesaplanmasında göz önünde bulundurulmaz.
TCK 61/6’ya göre bir günün ve adli para cezalarında da liranın küsuru hesaba katılmaz. Buna göre örneğin 3 günlük bir hapis cezasının 1/6’sı eklenmek gerekirse, hakim bu cezaya hiçbir şey eklemeyecek ve günün küsuru hesaba katılmayacağı gerekçesiyle artırma yapılmadığını hükümde belirtecektir.
Adli para cezalarının hesaplanmasında, ilgili maddeye göre tam gün birim sayısı tayin olunup cezada yapılması gereken artırım ve indirimler bu ceza üzerinden yapılmalıdır. Artırım indirim sonucu ortaya çıkan tam gün sayısı ile bir gün karşılığı takdir olunan miktar çarpılarak adli para cezası bulunur. Bunun aksi yapılarak artırım ve indirimler, tam gün sayısı ile takdir edilen miktarın çarpılması sonucu üzerinden yapılırsa bu durum sanığın aleyhine olur ki bu durum Yargıtay tarafından bozma sebebi sayılmaktadır. Örneğin tam gün sayısı 65, bir gün karşılığı 20 TL olarak belirlenen adli para cezası 1/3 oranında indirim yapılacak olsun. Tam gün sayısı olan 65 günden 1/3 oranında indirim yapıp, 20 TL ile çarparak 38*20 =760 TL adli para cezası verilecekken; 65*20= 1300 TL’nin 1/3’ü indirilerek 827 TL adli para cezasına hükmetmek sanık aleyhine 67 TL fazla adli para cezası verilmiş olacak ki, bu durum TCK’nın 61/8 maddesine de aykırılık teşkil edecektir.
Turkish